Opbouw van de mal waarmee de Belgische bovenleidingsportalen gemaakt worden
Nadat in de vorige 3 artikels de volledige opbouw van de basisportalen werd beschreven is het nu wel de hoogste tijd om de mal, die hier voor nodig is, eens nader te bekijken. De mal is immers de sleutel tot succes bij het opbouwen van de portalen. Het is dan ook van het grootste belang om de mal zeer nauwkeurig op te bouwen. Een goede mal stelt je in staat om probleemloos de opstaande masten mooi recht op de bouten te solderen en om de raillas perfect haaks op de bovenkant van de opstaande mast te solderen. Het is tevens een onmisbare hulp bij de constructie van de uithangers.
Wat heb je nodig voor de mal :
- Multiplexplaat 18 mm dikte
- 4 metalen winkelhaakjes van ongeveer 4 cm lengte
- een houten dreveltje
- enkele boutjes M3 minstens 30mm lang met bijhorende moertjes en rondellen
- een stukje pertinax plaat van 4 cm op 8 cm
- boortjes van 3 en 6 mm
- korte houtvijsjes ( max 20 mm lang )
- houtlijm
- secondelijm
- een klein stukje messingbuis diameter 4 mm
- kleine stukjes H-profiel 3x3 mm en 2x2 mm
De opbouw van de mal zoals hierna beschreven wijkt af van de mal zoals je ze in eerder verschenen artikels hebt kunnen zien op de foto’s. De reden hiervoor is dat in de artikels een “prototype” van de mal te zien is, waarbij doorheen de periode van het testen nog verscheidene aanpassingen zijn aangebracht. In het ontwerp dat volgt is met alle “kinderziekten” die het prototype nog had rekening gehouden. Je zal ook merken dat alle malopstellingen zich aan de voorkant van de mal bevinden. De reden hiervoor is dat het hierdoor mogelijk wordt alle opstellingen duidelijk in de afbeeldingen weer te geven, maar je kan deze uiteraard naar wens verdelen over de voor- en achterzijde van de mal, of over meerdere mallen ( dit laatste kan wenselijk zijn als je bijvoorbeeld in clubverband portalen wil gaan maken; op die manier kunnen meerdere personen tegelijkertijd aan de onderdelen werken )
De opbouw van de mal, stap voor stap :
1. Zaag uit de multiplex plaat 1 plankje van 150 op 120 mm, en 2 plankjes van 150 op minstens 30 mm. ( die 30 mm is echt wel nodig om te voorkomen dat de vierkante boutjes, waarop de opstaande mast gesoldeerd wordt, de ondergrond raken en zo brandsporen zouden afgeven tijdens het solderen ! ) Lijm de plankjes met houtlijm aan elkaar zoals hierboven. Laat de lijm grondig uitharden alvorens verder te gaan.
2. Boor een gat, met diameter in functie van de maat van het dreveltje, loodrecht door de plank op de plaats zoals hierboven aangegeven.
Teken hiertoe een lijn op het plankje, precies in de helft. Boor het gat een beetje uit het midden van de lengtemaat ( bvb 70 – 80 mm ) ; dit zorgt ervoor dat je later de opstaande plank nooit verkeerd kan monteren. De diameter van dit gat moet van die aard zijn dat het te gebruiken dreveltje zonder speling in dit gat past, maar toch vlot verwijderd kan worden (maw het dreveltje mag niet te veel klemmen )
3. Zaag uit de multiplexplaat de opstaande plank. Afmetingen 150 op 100 mm. Positioneer de opstaande plank perfect haaks en in het midden van de mal, en zet ze stevig vast door middel van 2 spanvijzen ( 1 links en 1 rechts ) Nu kan je vanaf de onderkant van de mal, in het verlengde van het eerder geboorde gat, het gat voor de drevel in de opstaande plank boren; nauwkeurig boren is de boodschap. Diepte van dit gat; ongeveer de helft van de lengte van de gebruikte drevel. Lijm de drevel met houtlijm vast in het geboorde gat van de opstaande plaat.
4. Monteer de 4 winkelhaakjes zoals aangegeven op de afbeelding. Gebruik de opstaande plank als hulpmiddel om de exacte positie van de winkelhaakjes te bepalen. Zorg ervoor dat er zo min mogelijk speling is tussen de winkelhaakjes en de opstaande plank; maar toch mag de opstaande plank niet “klemmen” tussen de winkelhaakjes; maw ze moet vlot geplaatst en verwijderd kunnen worden. Gebruik korte houtvijsjes om de winkelhaakjes vast te zetten die niet aan de onderkant van de plaat uitsteken.
5. Neem vervolgens een stukje pertinaxplaat van 4 op 8 cm. Dit plaatje dient met secondelijm of een andere degelijke lijm vastgelijmd te worden zoals aangegeven op de figuur. Het pertinax plaatje is nodig omdat anders het hout beschadigd wordt door de grote hitte bij het solderen van de opstaande mast op de vierkante bout. Pertinax kan die hitte veel beter verdragen en beschermt het hout.
6. Meet ongeveer in het midden van het pertinaxplaatje en teken een centerlijn loodrecht naar de opstaande plank. Verleng deze lijn op de opstaande plank loodrecht t.o.v. het pertinaxplaatje en markeer een punt op maximaal 80 mm hoogte. Boor nu loodrecht door het pertinax plaatje en de onderliggende multiplexplaat een gat, precies op de centerlijn, met diameter 6 mm en op maximaal 1 cm afstand van de opstaande plank ( gemeten vanaf het centerpunt van het gat ) Boor vervolgens een gat van 3 mm door de opstaande plank, precies op de eerder getekende lijn, en op een hoogte van maximum 80 mm.
Teken vervolgens 2 loodlijnen vanuit de uiterste zijkanten van het pertinax plaatje op de opstaande plank. Boor op elke getekende lijn telkens 2 gaten van 3 mm door de opstaande plank, op ongeveer 30 mm van elkaar. De onderste gaten moeten op ongeveer 30 mm hoogte geboord worden. Het spreekt voor zich dat alle gaten loodrecht moeten geboord worden.
7. Monteer de 4 M3 boutjes zoals aangegeven op de figuur. Gebruik zowel aan de voor- en achterzijde van de mal een moertje met rondel. Zo kan je gemakkelijk de boutjes 2 aan 2 op exact gelijke diepte inregelen.
8. Nu kan je op de links gemonteerde boutjes een 3mm H-profiel lijmen met een degelijke secondelijm of industrielijm. Rechts lijm je een 2 mm H-profiel. Let hierbij op de exacte horizontale en verticale uitlijning; alles moet mooi loodrecht staan. Het linkse profiel zal gebruikt worden bij de constructie van de uithanger (zie MSM 89). Het rechtse profiel dient voor de uitlijning van de opstaande mast bij het solderen aan de raillas ( zie MSM 88).
Vervolgens lijm je met dezelfde lijm 2 stukjes 2 mm H-profiel met de vlakke kant op het pertinax plaatje, op max 10 mm van de opstaande plank, en perfect evenwijdig hiermee.
Hierop worden de raillassen geschoven tijdens het solderen.
Nu moet je enkel nog de diepte van de profielen links en rechts bijregelen vooraleer je gaat solderen aan de uithanger of de opstaande mast.
9. Monteer op gelijkaardige wijze een M3 boutje in het middelste gat van de opstaande plank. Lijm op de kop van het boutje, en evenwijdig met de schroefsleuf een kort stukje (10 mm is ruim voldoende) messing buis met diameter 4 mm. Dit vormt een perfecte geleidingsbus om een H-profiel van 3mm door te geleiden wanneer aan de vierkante bout gesoldeerd moet worden (zie MSM 88). Vergeet ook hier niet eerst de geleidingsbus in te regelen op de juiste diepte alvorens aan het solderen te gaan.
10. Zo ziet de afgewerkte mal er uit. Voorwaar geen klusje dat op 1,2,3 geklaard is. Het vraagt nauwkeurig werk in alle opbouwfasen. Maar eens je de mal degelijk gemaakt hebt ligt de weg open om je volledig te laten gaan in de opbouw van Belgische bovenleidingsportalen….in alle maten en vormen.
En over maten en vormen gesproken; volgende keer gaan we dieper in op mogelijke variaties in de bovenleidingsportalen; enkelvoudige palen, grote overspanningen, … Het kan allemaal!
Tot volgende maand.
